Sector Snapshot: DePAI Robotics
DePAI (Decentralized Physical AI) là hệ thống kết hợp giữa các thiết bị vật lý, bộ não AI và mạng lưới phi tập trung.
Overview
DePAI là gì?
DePAI (Decentralized Physical AI) là hệ thống kết hợp giữa các thiết bị vật lý, bộ não AI và mạng lưới phi tập trung.
Để dễ hiểu thì DePAI = DePIN + AI + Robotics. DePIN đóng vai trò là mạng lưới tính toán, giao tiếp, AI là bộ não và Robotics là cơ thể vật lý của AI.
“Khoảnh khắc ChatGPT trong ngành robot đang đến gần.” - Jensen Huang - CEO Nvidia.
Narrative DePAI được thúc đẩy mạnh sau khi CEO Nvidia giới thiệu sơ đồ tiến hoá của AI: Perception AI ⭢ Generative AI ⭢ Agentic AI ⭢ Physical AI.
So với Physical AI thì Decentralized Physical AI giúp đạt được một số ưu điểm vượt trội:
Tăng cường khả năng huy động vốn
Thúc đẩy nhanh sự nhiệt huyết trong hoạt động khai thác tài nguyên training AI
Thúc đẩy nhanh quá trình sáng tạo và phát triển các hệ thống Physical AI
Tất cả điều này đạt được thông qua động lực kinh tế bởi token economy
Ngoài ra DePAI còn giúp tạo ra môi trường giao tiếp, thanh toán (M2M - machine to machine) minh bạch, hiệu quả trên không gian blockchain.
Cateogries
Lĩnh vực DePAI có thể chia thành 7 danh mục lớn bao gồm: Robot, AI Agent, Inference & Training Network, Data & Spatial Intelligence Network, Compute Network, Machine Economy, DePAI DAO. Có nhiều dự án làm đồng thời nhiều danh mục như: Bittensor, Gensyn, Prime Intellect.
1. Robot
Robot là cơ thể vật lý cho phép AI tương tác với thế giới thực. Không chỉ robot hình người, robot ngụ ý bao gồm tất cả các thiết bị có thể nhúng AI vào như ô tô, drone, máy công nghiệp.
Dự án tiêu biểu: Tesla, Nvidia, Figure, Apptronik, Dyna Robotics, 1X Technologies, Agility Robotics, Unitree.
2. AI Agent
AI Agent đóng vai trò là bộ não của các robot. Chúng là các “thực thể tự trị” có khả năng hoạt động độc lập, tự động, tự thích nghi, tự ra quyết định mà không cần sự can thiệp của con người.
Về bản chất nhóm này chỉ bao gồm các AI Agent tức các thực thể AI tự trị đơn lẻ, tuy nhiên để đỡ phải chia danh mục thì gộp luôn nhóm Agent Platform & Marketplace như Virtuals Protocol vào đây.
Dự án tiêu biểu: Virtuals Protocol, Olas (Autonolas), elizaOS
3. Inference & Training Network
Lớp hạ tầng chuyên dụng dành cho suy luận và huấn luyện các mô hình AI. Lớp này có thể gọi là bộ não của bộ não.
Đồng thời khác với lớp Compute Network mà chúng ta sẽ tìm hiểu bên dưới, nơi chỉ thực hiện nhiệm vụ khai thác tài nguyên GPU, ổ cứng theo yêu cầu, Inference & Training Network thực hiện các nhiệm vụ chuyên biệt liên quan đến AI như huấn luyện, suy luận, xác minh tính toán, bảo mật, riêng tư. Output là các kết quả suy luận có giá trị nhất.
Dự án tiêu biểu:
Bittensor: mạng lưới AI phi tập trung cho phép huấn luyện và suy luận mô hình qua cơ chế incentive-based mining, biến kiến thức và tính toán thành một thị trường mở.
Gensyn: mạng lưới AI training phi tập trung, kết nối GPU/TPU toàn cầu để cung cấp năng lực huấn luyện mô hình với chi phí thấp và minh bạch.
Prime Intellect: tầm nhìn trở thành “full-stack platform” cho AI/AGI. Vừa cung cấp mô hình AI, vừa cung cấp hạ tầng tính toán để cộng đồng cùng xây dựng và triển khai superintelligence
Flock: cho phép cộng đồng cùng đóng góp dữ liệu, compute và mô hình để huấn luyện và sử dụng AI agents.
Cortex: blockchain AI inference, cho phép tích hợp mô hình AI vào smart contract để tạo ra các dApp.
4. Data & Spatial Intelligence Network
Lớp này đóng vai trò là các giác quan của AI, giúp nó có khả năng nhận thức không gian và môi trường xung quanh.
Nhóm này chia thành 2 nhóm nhỏ là Data Network và Spatial Intelligence Network. Trong khi Data Network tập trung vào các hoạt động thu thập dữ liệu môi trường như vật thể, thời tiết, âm thanh, tốc độ, màu sắc, khối lượng, … thì Spatial Intelligence Network chịu trách nhiệm xây dựng nhận thức từ những dữ liệu thô đó trước khi cho vào mô hình suy luận để biết được phải làm gì tiếp theo. Các dự án thế hệ sau thường làm luôn cả 2 phần việc.
Dự án tiêu biểu:
Data Network:
WeatherXM: mạng lưới trạm thời tiết phi tập trung với hơn 7.000 trạm triển khai trên 80+ quốc gia.
Silencio: mạng lưới thu thập dữ liệu tiếng ồn.
ROVR: mạng lưới thu thập dữ liệu video từ camera hành trình.
Farmsent: mạng lưới thu thập dữ liệu từ các cảm biến trong lĩnh vực nông nghiệp (độ ẩm, nhiệt độ)
Grass: mạng lưới chia sẻ băng thông internet.
Helium: mạng lưới kết nối không dây cho các thiết bị IoT.
Nodle: mạng lưới bluetooth giúp kết nối và thu thập dữ liệu từ các thiết bị IoT.
Spatial Intelligent Network:
Reborn: Thu thập dữ liệu hoạt động hoạt động hằng ngày của con người để training robot.
Auki: xây dựng bản đồ nhận thức không gian (posemesh) cho phép các thiết bị hiểu vị trí tương đối của nhau trong không gian 3D.
GEODNET: xây dựng hệ thống định vị toàn cầu phi tập trung.
Hivemapper: xây dựng bản đồ thế giới 3D được cập nhật liên tục.
NATIX: tương tự hivemapper, xây dựng bản đồ thế giới thời gian thực.
5. Compute Network
Hạ tầng tính toán cho AI, chức năng chính của lớp này là cung cấp tài nguyên phục vụ tính toán, lưu trữ, và kết nối.
Lớp này thường là các mạng lưới chia sẻ tài nguyên CPU, GPU hay ổ cứng lưu trữ. Cùng với sự phát triển của AI, nhóm này đang tăng cường khả năng tương thích cho các mô hình AI, thậm chí mở rộng sang mảng suy luận và huấn luyện.
Dự án tiêu biểu: Aethir, Render, Akash, ioNet, Filecoin
6. Machine Economy
Machine Economy là lớp chịu trách nhiệm giúp các AI giao tiếp với nhau. Lớp này cung cấp một hệ thống tiêu chuẩn gồm định danh máy móc, tương tác, giao dịch từ đó giúp các AI/Robot trở có khả năng phối hợp với nhau tự chủ, minh bạch và an toàn.
Dự án tiêu biểu:
OpenMind: Nền tảng giúp máy móc có khả năng tư duy, học hỏi và cộng tác với nhau.
Peaq: blockchain L1 thiết kế riêng cho DePIN và máy móc, đóng vai trò như hệ điều hành cho các thiết bị. Hỗ trợ định danh, giao dịch, giao tiếp an toàn cho máy móc.
PrismaX: Xây dựng lớp điều phối từ xa giữa người dùng, chủ sở hữu robot, công ty robotics. Đại loại là cho phép người có kỹ năng vận hành robot kết nối với chủ sở hữu để thực hiện nhiệm vụ rồi chia lợi nhuận.
BitRobot: xây dựng “Internet cho robot”, nơi mọi đóng góp (dữ liệu, robot, compute, teleop) được ghi nhận và thưởng thông qua Verifiable Robotic Work. Build trên Solana, có cả Virtuals, Solana và founder Solana đầu tư.
IoTeX: blockchain L1 tập trung vào MachineFi, kết nối các thiết bị vật lý với Web3. IoTeX cung cấp khả năng định danh thiết bị và bằng chứng dữ liệu, tích hợp với các hệ thống AI Agents.
IOTA: IOTA là một sổ cái phân tán sử dụng cấu trúc DAG (Tangle), được thiết kế để hỗ trợ IoT, truyền dữ liệu và giá trị giữa máy với máy, không có phí giao dịch.
Robonomics Network: nền tảng được thiết kế để kết nối robot, các thiết bị IoT và internet, cho phép chúng tương tác và hoạt động trong nền kinh tế máy móc.
7. DePAI DAO
Đóng vai trò giải quyết các vấn đề về đầu tư, quản trị và sở hữu trong hệ sinh thái DePAI. Nhóm này đảm bảo quyền lực và lợi ích kinh tế được phân phối một cách công bằng và minh bạch.
Dự án tiêu biểu:
XMAQUINA: một trong những dự án tiên phong trong lĩnh vực DePAI DAO. Dự án cho phép cộng đồng cùng sở hữu và quản trị các khoản đầu tư vào các công ty robotics và AI vật lý. DAO đã thực hiện một số khoản đầu tư vào Apptronik, 1X Technologies, Figure AI, Agility Robotics.
Ngoài ra, còn một danh mục phụ là settlement layer, là các mạng lưới blockchain L1 như Ethereum, Polkadot, Solana. Đáng chú ý là Polkadot đang có bước chuyển mình khá tích cực với DePAI thông qua bản cập nhật Polkadot 2.0 và hàng loạt dự án được xây dựng trên nó như Peaq, XMAQUINA.
Sector Economic
DePAI là lĩnh vực real revenue. Trong dài hạn, nền kinh tế vận hành dựa trên chất lượng sản phẩm và khả năng khai thác khách hàng.
Robot đóng vai trò trung tâm
Bộ não robot là agent được tạo ra dựa trên các mô hình suy luận
Các mô hình suy luận này lại trả phí để sử dụng sức mạnh tính toán từ hạ tầng phần cứng
Các Agent và cả mô hình suy luận mua dữ liệu từ các Data network để training và vận hành
Trong quá trình hoạt động, các robot cần môi trường thuận lợi để giao tiếp và làm việc chung với nhau thì Machine Economy là nền tảng cho các hoạt động này. Hệ thống định danh, thanh toán, giao tiếp quy chuẩn và robot có thể sẽ cần trả một khoản phí gas cho nền tảng.
Cuối cùng DePAI DAO một mảnh ghép tách biệt, nơi các nhà đầu tư có thể cung cấp vốn vào DAO để đầu tư và quản trị các dự án robot vốn khó tiếp cận với retail.
Tổng kết
DePAI là một lĩnh vực rất rộng lớn, nó bao hàm cả Blockchain, AI, DePIN và Robotics
Tuy nhiên nếu nhìn sâu vào thì thấy các mảng DePIN, AI đều là những mảng đã cũ. Cụ thể hơn là các danh mục: Robot, AI Agent, Inference & Training Network, Compute Network .
Các danh mục mang nhiều tính mới là các danh mục gắn với Robotics bao gồm: Robot, Data & Spatial Intelligence Network, Machine Economy, DePAI DAO.
Nhờ tính chất mới và tính tương lai, trong ngắn hạn, DePAI có thể trở thành một trào lưu đáng chú ý trong thị trường. Các dự án mọc lên nhanh theo trend và sụp đổ nhanh nhưng một số lượng tốt, được đầu tư bài bản sẽ tiếp tục tồn tại tương tự AI Agent (Virtual, Bittensor).
Trong dài hạn, cùng với quá trình phát triển của Blockchain, AI và Robotics DePAI cũng sẽ đóng một vai trò quan trọng tương tự như DePIN, DeFi, DeFAI. Nhưng về cơ bản đại đa số các dự án mang tính ứng dụng thực tiễn cao với chiều sâu chuyên môn vẫn sẽ được phát triển bởi các công ty truyền thống lớn như Tesla, Nvidia.